Ăn dặm ở trẻ nhỏ – Các kiến thức cực kỳ đơn giản

Khi trẻ phát triển đến cột mốc 4 đến 6 tháng tuổi, các bậc cha mẹ sẽ bắt đầu quan tâm đến việc cho con ăn dặm. Đây có thể là một thách thức nếu bạn lần đầu làm cha mẹ. Hãy cùng tham khảo các khuyến cáo từ Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) về vấn đề ăn dặm nhé!

Key takeaways

• Các dấu hiệu cho thấy trẻ có thể bắt đầu ăn dặm: giữ đầu thẳng, há miệng khi thức ăn ở gần, nuốt được thức ăn, tăng gấp đôi cân nặng so với lúc sinh.
• Trẻ sơ sinh nhận đủ lượng nước cần thiết chỉ với sữa mẹ hoặc sữa công thức.
• Bắt đầu với 1 – 2 thìa thức ăn nhỏ. Sau đó 2 – 3 thìa mỗi ngày và từ từ tăng lên khoảng 4 – 5 thìa mỗi lần.

Khi nào trẻ bắt đầu ăn dặm?

Thời điểm để bắt đầu ăn dặm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có thể chia thành 3 nhóm

Bản thân của trẻ: Thời điểm bắt đầu ăn dặm không giống nhau giữa các trẻ. Nhiều trẻ có thể bắt đầu ăn thức ăn đặc vào tháng thứ 4. Một số trẻ khác chỉ dùng thức ăn đặc cho đến tháng thứ 8.

Điều kiện gia đình: Khả năng cho con tiếp tục bú sữa (cả sữa mẹ và sữa công thức). Khả năng chế biến thức ăn dặm và thời gian để bạn theo dõi con khi ăn.

Điều kiện thể chất: AAP khuyến cáo các dấu hiệu thể chất cho thấy trẻ có thể bắt đầu ăn dặm là.

• Trẻ đã đủ lớn, thường là nặng gấp 2 lần so với lúc sinh.
• Trẻ có thể ngẩng đầu và giữ đầu ổn định ở tư thế thẳng. Thông thường từ tháng thứ 4 trở đi, sức cơ ở cổ và thân mình mới đủ mạnh để làm việc này.
• Bạn nhận thấy trẻ mở miệng khi có thức ăn ở gần. Ví dụ trẻ mở miệng khi thấy bạn ăn kem hoặc trái cây ngay cạnh con.
• Trẻ với lấy thức ăn và háo hức muốn được cho ăn.
• Trẻ có thể nuốt được thức ăn đặc xuống cổ họng.

Nếu bạn đưa một thìa bột vào miệng, nhưng trẻ không nuốt mà đẩy ra ngoài. Đây là biểu hiện cho thấy trẻ chưa có khả năng nuốt, điều này hoàn toàn bình thường. Bạn có thể thử pha loãng, làm mềm thức ăn trong vài lần đầu tiên; sau đó, dần dần làm thức ăn trở nên đặc hơn. Hãy kiên nhẫn và cải thiện từng chút một.

Đọc thêm: Trẻ mấy tháng ăn dặm là phù hợp

AAP khuyến cáo nuôi con bằng sữa mẹ như nguồn dinh dưỡng duy nhất trong 6 tháng đầu. Nếu được ăn dặm, trẻ cũng nên tiếp tục bú mẹ cho đến ít nhất 12 tháng. Trong những lần gặp bác sĩ, bạn nên hỏi về bổ sung vitamin D và sắt trong năm đầu tiên.

Cho trẻ ăn dặm như thế nào

Bạn nên bắt đầu với nửa thìa hoặc ít hơn và nói chuyện với trẻ trong suốt quá trình. Để giúp trẻ dễ tiếp nhận thức ăn, bạn nên phối hợp với sữa mẹ. Ví dụ, đầu tiên cho trẻ bú một ít sữa mẹ; sau đó chuyển sang thức ăn với nửa thìa rất nhỏ; và kết thúc bằng sữa mẹ hoặc sữa công thức. Điều này sẽ giúp bé không bực bội và bối rối khi trẻ đang rất đói mà không được bú.

Bất kể bạn dùng loại thức ăn nào, hãy cho trẻ ăn mỗi lần một loại. Điều này giúp bạn theo dõi các dị ứng tiềm ẩn ở trẻ với từng loại thức ăn. Sau đây là một số mẹo hữu ích:

• Bạn thường phải cho trẻ ăn một loại thức ăn mới vài lần trước khi bé chấp nhận. Trẻ cần thời gian để quen với mùi vị và kết cấu mới.
• Việc đi tiêu của trẻ sẽ hơi khác khi chúng ăn nhiều thức ăn đặc.
• Bắt đầu với 1 – 2 thìa thức ăn nhỏ. Sau đó 2 – 3 thìa mỗi ngày và từ từ tăng lên khoảng 4 – 5 thìa mỗi lần.
• Đừng bao giờ ép trẻ ăn hết một khẩu phần ăn. Đừng ép buộc nếu trẻ quay đầu đi hoặc ngậm miệng.

Trẻ có thể ăn những gì

Việc lựa chọn thực phẩm cho con ăn dặm là do bạn quyết định, tuy nhiên có một số lưu ý sau:

• Thức ăn nên được nấu mềm hoặc xay nhuyễn để tránh bị mắc nghẹn.
• Nên cho trẻ dùng một loại thức ăn trong 3 – 5 ngày. Điều này giúp trẻ khám phá và làm quen với đặc điểm của từng nhóm thức ăn. Ngoài ra, còn giúp bạn theo dõi các dị ứng tiềm ẩn.
• Cần thận trọng khi cho trẻ dưới 6 tháng ăn các thực phẩm như trứng, sữa, đậu nành, đậu phộng hoặc cá vì chúng dễ gây dị ứng. Đọc thêm: Trẻ 6 tháng có thể ăn gì.
• Nên bổ sung các loại thực phẩm cung cấp sắt và kẽm, như thịt hoặc ngũ cốc tăng cường sắt.
• Nếu bạn cho trẻ ăn bột xay sẵn, hãy đảm bảo rằng nó được làm cho trẻ sơ sinh và được tăng cường chất sắt. Chọn các nhãn hiệu không chứa chất bảo quản, có xuất xứ hữu cơ (organic food).

Trong vòng vài tháng kể từ khi bắt đầu ăn dặm, chế độ ăn hàng ngày của trẻ nên bao gồm nhiều loại thực phẩm, chẳng hạn như sữa mẹ, các loại thịt, ngũ cốc, rau, trái cây, trứng gà, và cá.

Đọc thêm: Bắt đầu ăn dặm nên ăn gì.

Những thay đổi khi trẻ ăn dặm

Khi trẻ bắt đầu ăn thức ăn đặc, phân sẽ rắn hơn và có màu sắc thay đổi. Do có thêm đường và chất béo nên phân cũng sẽ có mùi nặng hơn. Đậu Hà Lan và các loại rau xanh khác có thể khiến phân có màu xanh đậm. Củ cải đường có thể làm cho phân có màu đỏ. Tất cả những điều này là bình thường. Hệ tiêu hóa của trẻ vẫn còn non nớt và cần thời gian để có thể tiêu hoá hoàn toàn những thức ăn mới này.

Có nên cho trẻ uống nước trái cây

Trẻ nhỏ hơn 12 tháng không nên cho uống nước trái cây. Sau 12 tháng tuổi (đến 3 tuổi), trẻ chỉ nên uống nước trái cây 100% nguyên chất. Không nên uống quá 120ml nước trái cây một ngày.

Nước trái cây làm giảm sự thèm ăn với các loại thực phẩm khác bổ dưỡng hơn. Quá nhiều nước trái cây có thể gây ra hăm tã, tiêu chảy hoặc tăng cân quá mức.

Trẻ nhỏ có cần uống nước không

Trẻ sơ sinh khỏe mạnh không cần uống thêm nước. Sữa mẹ, sữa công thức cung cấp tất cả lượng nước mà trẻ cần. Hạn chế nước không quá 1 cốc (240ml) mỗi ngày. Ngoài ra, trẻ có thể uống một ít nước khi thời tiết quá nóng.

Xây dựng thói quen ăn uống tốt

Bạn nên giúp trẻ làm quen với các hoạt động: ngồi dậy, lấy thức ăn từ thìa, nghỉ giữa các lần cắn và dừng lại khi no. Những trải nghiệm ban đầu này sẽ giúp con có thói quen ăn uống tốt trong suốt cuộc đời.

Khuyến khích bữa ăn gia đình ngay từ lần cho ăn đầu tiên. Khi bạn có thể, cả gia đình nên ăn cùng nhau. Nghiên cứu cho thấy ăn tối cùng nhau thường xuyên có tác động tích cực đến sự phát triển của trẻ em.