Chăm sóc trẻ bất dung nạp lactose – Hỏi đáp ngắn

Giải thích thuật ngữ: bất dung nạp (intolerance) nghĩa là “không thể chấp nhận hoặc tiêu hóa một thứ gì đó”, trong bài viết này là không thể tiêu hóa đường lactose có trong sữa. Bạn có thể tìm hiểu cách nhận biết trẻ bất dung nạp lactose ở bài viết sau nhé!

Có phải tất cả trẻ bất dung nạp lactose đều có triệu chứng như nhau?

Không, mỗi bé có độ nặng triệu chứng khác nhau, vì mức độ thiếu hụt enzym lactase không giống nhau giữa các cá nhân (1).

Ví dụ, bé A chỉ có thể uống 1 ly sữa bò mỗi ngày. Ngược lại, bé B có thể uống đến 3 ly sữa mỗi ngày mới có biểu hiện bất dung nạp (đau bụng, đầy hơi, buồn nôn, tiêu chảy).

Trong ví dụ này, A bị thiếu hụt enzym nặng hơn B.

Tôi có cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ không?

Chắc chắn là cần thiết vì những nguyên nhân sau:

• Nếu trẻ thực sự bất dung nạp với lactose, con sẽ cần kiêng uống sữa. Mà sữa là thực phẩm quan trọng với sức khỏe trẻ em. Chắc chắn bạn không muốn con phải kiêng sữa vì bị chẩn đoán sai.
• Nhiều bệnh khác cũng có triệu chứng giống với bất dung nạp lactose, và thường là những bệnh nặng (ví dụ: bệnh Crohn, bệnh ruột viêm, bệnh ruột ngắn hoặc bất dung nạp các loại đường khác) (2).
• Bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác và tư vấn cho bạn cách nuôi dưỡng con.

Tại sao trẻ cần uống sữa?

Vấn đề chính của bất dung nạp lactose là “uống hay không uống sữa?”. Trẻ chắc chắn cần uống sữa vì những lý do sau:

• Sữa bò là nguồn cung cấp vitamin dồi dào cho trẻ, bao gồm vitamin A, B12 và D.
• Uống sữa giúp con nhận đủ đường, lipid và protein; là 3 nhóm dinh dưỡng chính cần cho sự phát triển thể chất của trẻ.
• Và cuối cùng, sữa bò rất giàu canxi và phospho, cần thiết cho xương và răng chắc khỏe.

Bất dung nạp lactose có nguy hiểm không?

Bất dung nạp lactose hiếm khi đe dọa tính mạng, ngoại trừ trường hợp trẻ bị bất dung nạp bẩm sinh. Bé sẽ cần uống các loại sữa đặc biệt từ sớm nếu không có thể tử vong.

Thông thường trẻ bất dung nạp lactose sẽ gặp các vấn đề sau (1):

• Con phải tránh sữa và các thực phẩm có chứa sữa. Hoặc dùng sữa không chứa lactose.
• Không uống sữa khiến con có nguy cơ bị thiếu canxi.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, trẻ không thể ăn được món mình thích.
• Ảnh hưởng đến học tập, vui chơi.
• Tốn chi phí và thời gian để có một chế độ ăn chứa ít hoặc không chứa lactose.

Bất dung nạp lactose có ảnh hưởng xấu đến đường tiêu hóa của trẻ về lâu dài không?

Bất dung nạp chỉ gây các triệu chứng thoáng qua và hết sau vài giờ đến vài ngày ngừng dùng sữa. Không gây tổn thương lâu dài lên đường tiêu hóa (1).

Do đó, bất dung nạp lactose lành tính hơn các bệnh có biểu hiện tương tự như bệnh celiac, dị ứng đạm sữa bò.

Thiếu canxi trong chế độ ăn ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe của trẻ?

Trẻ ít uống sữa có thể bị thiếu canxi.

Thiếu canxi sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ:

• Chậm phát triển chiều cao.
• Xương răng không chắc khỏe.
• Thiếu canxi khiến trẻ có nguy cơ bị béo phì, sỏi thận, tăng huyết áp, đái tháo đường (3).

Đọc thêm: Lợi ích và tác hại của sữa bò – Bạn đã hiểu rõ chưa.

Chăm sóc trẻ bất dung nạp lactose như thế nào?

Mục tiêu của việc điều trị bất dung nạp lactose là giảm hoặc loại trừ đường lactose ra khỏi chế độ ăn của con.

Có những cách để thực hiện mục tiêu trên:

• Thử và xác định lượng sữa mà trẻ có thể uống được trong một ngày (trong ví dụ trên ta thấy trẻ vẫn có thể uống sữa).
• Cắt giảm sữa và các thực phẩm có chứa sữa, bổ sung các chất dinh dưỡng bị thiếu hụt bằng những loại thực phẩm khác.
• Dùng sữa không lactose (lactose – free milk) hoặc giảm lactose (lactose – reduced milk).

Đọc thêm: So sánh các loại sữa công thức – Dễ hiểu, dễ áp dụng.

Trẻ bất dung nạp sẽ không thể dùng sữa?

Bị bất dung nạp lactose không có nghĩa là trẻ cần loại bỏ hoàn toàn sữa.

• Tùy mức độ thiếu enzym lactase mà trẻ có thể uống một lượng sữa nhất định.
• Con có thể ăn các thực phẩm làm từ sữa như phô mai, yaourt hoặc bánh kẹo. Vì quá trình chế biến và lên men đã làm giảm lượng đường lactose (1).
• Con có thể dùng sữa khi ăn kèm với các thực phẩm khác.
• Và cuối cùng, hiện đã có nhiều loại sữa không chứa lactose.

Có những loại sữa nào không chứa lactose?

• Sữa từ thực vật như sữa từ gạo, đậu nành. Giá trị dinh dưỡng của sữa thực vật không bằng sữa bò.
• Sữa công thức đã qua xử lý (lactose – free hoặc lactose – reduced)
• Bạn cần lưu ý sữa cừu và dê cũng chứa lactose.

Sữa công thức không chứa lactose là gì?

Đây là các loại sữa không chứa lactose (lactose – free milk) hoặc giảm lactose (lactose – reduced milk). Lactose được thay thế bằng những loại đường khác mà trẻ có thể tiêu hóa được.

Những loại sữa công thức trên thị trường không chứa lactose thường gặp là (4) (5):

• Sữa không lactose đơn thuần.
• Sữa công thức từ thực vật.
• Sữa thủy phân giảm dị ứng.
• Sữa axit amin.

Sữa giảm dị ứng có dùng để điều trị bất dung nạp lactose không?

Trong 4 loại sữa nêu trên, sữa không lactose đơn thuần khác với 3 loại sữa còn lại ở thành phần protein:

• Sữa không lactose đơn thuần chứa protein từ sữa bò.
• 3 loại còn lại không chứa protein sữa bò – gọi chung là sữa giảm dị ứng.

Sữa giảm dị ứng chỉ nên dùng để điều trị dị ứng đạm sữa bò, không nên dùng cho trẻ bất dung nạp lactose.

Hãy hỏi bác sĩ để được tư vấn cụ thể và chính xác bạn nhé!

Trẻ bị tiêu chảy cấp có cần dùng sữa không chứa lactose không?

Tiêu chảy cấp có thể gây bất dung nạp lactose thoáng qua. Tuy nhiên dùng sữa công thức không chứa lactose cho con là không cần thiết.

• Ở trẻ khỏe mạnh bị tiêu chảy cấp, dùng sữa công thức không chứa lactose không làm giảm đáng kể triệu chứng (1).
• Trẻ nhỏ bị tiêu chảy nên được tiếp tục bú mẹ hoặc các loại sữa công thức khác.

Có thể dùng sữa công thức không chứa lactose cho trẻ bị tiêu chảy trong những trường hợp sau:

• Con bị tiêu chảy kéo dài.
• Con bị suy dinh dưỡng nặng (1).

Nuôi dưỡng trẻ bất dung nạp lactose có gì khác biệt hơn so với trẻ bình thường?

Tóm lại, chăm sóc trẻ bị bất dung nạp lactose có những khác biệt sau:

• Bạn cần chú ý đến thành phần thực phẩm có chứa sữa hay không. Cả bạn và con cần xác định trẻ uống bao nhiêu sữa sẽ có triệu chứng bất dung nạp.
• Chế độ dinh dưỡng của con cũng đặc biệt hơn, vì bạn cần chọn lựa các thực phẩm giúp bổ sung các chất dinh dưỡng bị thiếu khi con giảm uống sữa. Bạn có thể học cách chọn thực phẩm bổ sung thay thể ở bài viết sau.

• Trẻ sẽ cần uống các loại sữa không lactose, chúng có mùi vị khác biệt và thường mắc tiền hơn.