- Kháng thuốc kháng sinh là tình trạng vi khuẩn không thể bị tiêu diệt bởi loại kháng sinh trước đó vốn hiệu quả.
- Sử dụng kháng sinh khi không cần thiết, thường xuyên và trong thời gian dài là nguyên nhân chính gây nên tình trạng kháng thuốc.
- Điều này khiến trẻ phải dùng nhiều loại thuốc hơn, thời gian điều trị khéo dài và gặp nhiều tác dụng phụ.
- Không nên sử dụng kháng sinh để điều trị các bệnh do virus. Bạn nên tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ khi dùng kháng sinh cho con
Kháng kháng sinh ở trẻ em
Lạm dụng kháng sinh
- Việt Nam được WHO xếp vào nhóm các nước có tỷ lệ kháng thuốc cao nhất thế giới.
- 88 – 97% các hiệu thuốc bán kháng sinh mà không có đơn của bác sĩ, dù điều này bị pháp luật cấm.
- Kháng sinh chiếm 50% tổng các loại thuốc được dùng và phần lớn bán tại các nhà thuốc cộng đồng.
- Tại các bệnh viện, 1/3 số bệnh nhân được dùng kháng sinh dù không cần thiết.
Kháng thuốc ở trẻ em
- Theo thống kê tại Bệnh viện Nhi Trung ương, có 30% bệnh nhi đến khám nhiễm vi khuẩn kháng thuốc.
- Việc cha mẹ tự mua thuốc kháng sinh và cho con uống khiến tình trạng kháng thuốc gia tăng.
- Ví dụ, nhiều trẻ nhỏ ho khan và đau họng do nhiễm virus, nhưng các hiệu thuốc vẫn bán kháng sinh khi cha mẹ hỏi mua. Trong trường hợp này, kháng sinh không giúp ích mà còn khiến vi khuẩn kháng thuốc.
- Khi trẻ nhiễm vi khuẩn kháng thuốc, các bác sĩ buộc phải phối hợp nhiều loại kháng sinh, thời gian điều trị kéo dài và kèm theo nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.
Kháng kháng sinh là gì
Kháng thuốc kháng sinh là tình trạng vi khuẩn phát triển các đặc điểm chống lại thuốc, khiến chúng không thể bị tiêu diệt bởi các loại kháng sinh đã từng rất hiệu quả.
Ở trẻ em, nhiều bệnh lý nhiễm trùng phổ biến không thể điều trị được nếu thiếu kháng sinh. Trong đó, có một số bệnh nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết.
Kháng thuốc làm giảm khả năng điều trị bệnh hiệu quả. Cuối cùng, bệnh có thể diễn tiến nặng và đe doạ tử vong.
Nếu trẻ nhiễm phải chúng vi khuẩn kháng thuốc, các bác sĩ sẽ làm kháng sinh đồ – Một xét nghiệm cho biết loại kháng sinh nào sẽ hiệu quả để điều trị nhiễm trùng cho trẻ
Nguyên nhân
Vi khuẩn đột biến
Vi khuẩn nhân lên trong cơ thể với tốc độ rất nhanh, trong quá trình đó chúng phát sinh các đột biến gien. Trong số đột biến này, có các gien giúp vi khuẩn chống lại tác động của thuốc. Nói cách khác, trong “đoàn quân” vi khuẩn sẽ có một số con không thể bị tiêu diệt bởi kháng sinh.
Kháng sinh là tác nhân chọn lọc
Khi sử dụng kháng sinh, thuốc có vai trò như một tác nhân chọn lọc.
Ví dụ, một người bị viêm phổi sử dụng kháng sinh Ciprofloxacin. Thuốc sẽ tiêu diệt các vi khuẩn “dễ chết”, nhưng không thể giết chết một số con có đột biến chống lại loại thuốc này. Kết quả của là trong quần thể vi khuẩn, chủng kháng thuốc nổi trội chiếm đa số.
Sử dụng kháng sinh sai cách
Sử dụng kháng sinh sai cách là nguyên nhân chính góp phần chọn lọc các chủng vi khuẩn kháng thuốc. Vậy dùng thuốc sai cách là như thế nào?
- Sử dụng kháng sinh quá thường xuyên. Ví dụ, trẻ em có thể cảm lạnh 6 – 8 lần/năm. Sẽ ra sao nếu bạn tự mua thuốc cảm lạnh cho con và được kê kháng sinh nhưng không hề biết.
- Dùng thuốc sai thời gian, ngưng thuốc trước khi khỏi bệnh hoàn toàn hoặc dùng kéo dài quá lâu.
- Sử dụng kháng sinh phổ rộng để điều trị một bệnh lý nhiễm trùng đơn giản.
- Phối hợp nhiều loại kháng sinh một cách không cần thiết.
Vi khuẩn kháng thuốc lan truyền
Vi khuẩn kháng thuốc có thể truyền các gien đột biến trực tiếp cho nhau hoặc cho thế hệ sau. Kết quả là sau một thời gian, toàn bộ “đoàn quân” vi khuẩn được trang bị tính năng chống lại kháng sinh.
Không chỉ vậy, chủng kháng thuốc này còn lan truyền từ người này sang người khác. Ví dụ, bệnh viện là nơi vi khuẩn kháng thuốc phổ biến. Nhiễm trùng từ bệnh viện rất nguy hiểm do vi khuẩn chống lại phần lớn kháng sinh.
Như vậy, có 3 động lực chính của hiện tượng kháng thuốc. Đột biến tạo ra gien kháng thuốc. Sử dụng kháng sinh sai cách chọn lọc các chủng kháng thuốc. Và các chủng này lan truyền phổ biến trong cộng đồng.
Phòng tránh vi khuẩn kháng thuốc
Không sử dụng kháng sinh nếu không cần thiết
Việc quan trọng nhất để giảm tình trạng vi khuẩn kháng thuốc là KHÔNG sử dụng kháng sinh khi không cần thiết. Bạn có thể thực hiện một số việc đơn giản như:
- Không dùng kháng sinh cho các bệnh lý nhiễm virus (như cảm lạnh hoặc cúm). Đọc thêm: Bao giờ bạn nên sử dụng kháng sinh cho trẻ.
- Không dự trữ kháng sinh để dùng sau này.
- Bạn không nên sử dụng kháng sinh của mình cho người khác.
- Dùng kháng sinh đúng theo hướng dẫn của bác sĩ và dược sĩ.
Không lan truyền vi khuẩn
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước.
- Che mũi, miệng khi ho và hắt hơi.
- Giữ cho các vết thương ngoài da được sạch sẽ.
