Probiotic cho trẻ – dùng sao cho đúng cách

Sử dụng probiotic cho trẻ em rất phổ biến. Theo Khảo sát Sức khoẻ Quốc gia Hoa Kỳ 2012 (1), probiotic đứng thứ 3 trong số các sản phẩm tự nhiên được được dùng phổ biến nhất ở trẻ em.

Vậy trẻ có thực sự cần sử dụng probiotic không, chúng mang đến lợi ích gì và dùng sao cho đúng cách.

Key takeaways

• Không nên cho trẻ khoẻ mạnh sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung probiotic chỉ với mục đích nâng cao sức khoẻ.
• Nên ưu tiên bổ sung probiotic cho trẻ bằng thức ăn.
• Thực phẩm chức năng bổ sung probiotic thường không được quản lý chặt chẽ. Nhãn mác có thể không phản ánh đúng thành phần probiotic bên trong.

Sử dụng probiotic thật sự có ích không

Câu trả lời là có, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra probiotic thực sự mang đến nhiều lợi ích sức khoẻ cho trẻ:

• Các nghiên cứu cho thấy sử dụng probiotic cho trẻ bị tiêu chảy giúp rút ngắn thời gian và độ nặng của bệnh (2).
• Một nghiên cứu trên 4755 trẻ nhỏ cho biết việc bổ sung probiotic giúp ngăn ngừa tình trạng chàm sữa (atopic dermatitis) (3).
• Một nghiên cứu khác trên 11.000 trẻ đã phát hiện hiệu quả phòng ngừa tiêu chảy do sử dụng kháng sinh của probiotic (4).
• Ngoài ra, các nhà khoa học đang nghiên cứu sử dụng probiotic để điều trị nhiều bệnh khác. Ví dụ như bệnh ruột viêm, đau bụng chức năng, táo bón,…

Như vậy, lợi ích của probiotic đối với trẻ em đã được chứng minh. Hơn thế, sử dụng probiotic khá an toàn ở trẻ có hệ miễn dịch hoạt động tốt (5).

Tuy nhiên, điều chúng ta chưa biết rõ là liệu việc bổ sung probiotic hàng ngày cho trẻ khoẻ mạnh có thực sự mang lại lợi ích hay không.

Những điều có thể bạn chưa biết

Probiotic thường được quảng cáo như một loại thuốc (hoặc thành phần dinh dưỡng) mang đến nhiều lợi ích. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý một số điều khi sử dụng sản phẩm này:

• Probiotic không được quản lý bởi FDA (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ). Điều tương tự cũng có thể xảy ra tại Việt Nam. Chính vì vậy, nhãn hiệu thuốc hoặc thực phẩm có thể không phản ánh đúng thành phần probiotic bên trong.
• Trên thực tế, FDA chưa cấp phép dùng probiotic để điều trị bất kỳ bệnh lý nào.
• Các nghiên cứu cho thấy probiotic giúp điều trị nhiều loại bệnh. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa biết chính xác chủng loại và liều lượng probiotic bao nhiêu là hiệu quả.

Hiện nay, chưa có bằng chứng khoa học cho thấy việc sử dụng probiotic cho trẻ khoẻ mạnh là thực sự có ích.

Tác dụng phụ của probiotic

Nhìn chung, probiotic khá an toàn khi sử dụng cho trẻ có hệ miễn dịch hoạt động tốt. Tác dụng phụ thường gặp là đầy hơi và khó tiêu.

Tuy nhiên, probiotic có bản chất là những vi sinh vật còn sống. Do đó, sử dụng loại thuốc này có thể khiến trẻ bị nhiễm trùng, đặc biệt ở những trẻ:

• Suy giảm miễn dịch.
• Sinh non.
• Sinh nhẹ cân.
• Đang bị bệnh rất nặng.

Nên sử dụng thuốc hay thức ăn

Probiotic có trong nhiều loại thức ăn quen thuộc và cũng được bào chế thành nhiều nhãn hiệu thuốc. Vậy bạn nên sử dụng loại nào?

Lợi khuẩn trong thức ăn

Có một số điều bạn cần lưu ý khi bổ sung probiotic từ thức ăn:

• Probiotic chủ yếu có trong các thực phẩm lên men hoặc làm từ sữa tươi (không qua tiệt trùng).
• Sữa tươi không qua tiệt trùng có thể chứa vi khuẩn gây hại, không nên dùng cho trẻ nhỏ.
• Không phải mọi loại thực phẩm lên men đều có chứa lợi khuẩn như bạn nghĩ. Càng không chắc chắn những vi sinh vật này còn sống và có lợi.
• Quá trình chế biến thực phẩm lên men có thể không đảm bảo vệ sinh.
• Đọc thêm: Mách bạn sự khác nhau giữa probiotic và prebiotic

Lợi khuẩn từ thuốc

Hẳn bạn nghĩ lợi khuẩn từ thuốc sẽ tốt hơn. Chúng được bào chế an toàn và có hàm lượng chính xác. Tuy nhiên, thuốc và thực phẩm chức năng chứa probiotic thường không được quản lý chặt chẽ. Do đó, nhãn hiệu có thể không phản ánh đúng thành phần bên trong. Số lượng và chủng loại probiotic có thể không chính xác như bạn nghĩ.

Bạn nên sử dụng probiotic như thế nào

Đúng trường hợp

Bạn có thể bổ sung lợi khuẩn cho trẻ trong những trường hợp sau:

• Tiêu chảy phân lỏng nước.
• Tiêu chảy do sử dụng kháng sinh.

Tuy nhiên, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn về chủng loại và liều lượng probiotic.

Không tự ý cho trẻ uống thực phẩm chức năng bổ sung probiotic. Bạn có thể làm tình trạng rối loạn hệ khuẩn đường ruột nặng thêm.

Đúng đối tượng

Probiotic có thể sử dụng cho hầu hết mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, hãy thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ khi dùng cho trẻ dưới 1 tuổi.

Thận trọng khi sử dụng probiotic cho trẻ bị suy giảm miễn dịch, trẻ sinh non hoặc đang bị bệnh rất nặng.

Không sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung probiotic cho trẻ hoàn toàn khoẻ mạnh với mục đích nâng cao sức khoẻ.

Đúng sản phẩm

Đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn lợi khuẩn tự nhiên dồi dào. Trẻ sơ sinh khoẻ mạnh không cần bổ sung thêm bất kỳ nguồn lợi khuẩn nào ngoài sữa mẹ. Nếu trẻ dùng sữa công thức, vẫn có các nhãn hiệu sữa được bổ sung thêm probiotic.

Nếu trẻ đã lớn, hãy xây dựng cho con một chế độ ăn đa dạng và lành mạnh. Tăng cường sử dụng các thực phẩm tươi không qua chế biến sẵn. Hoa quả tươi, rau xanh, yaourt không chỉ bổ sung thêm lợi khuẩn mà còn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng khác.

Nếu sử dụng thực phẩm lên men hoặc làm từ sữa tươi không qua tiệt trùng, hãy chọn các nhãn hiệu uy tín và được chế biến đúng quy trình.

Thực phẩm chức năng bổ sung probiotic thường chỉ được sử dụng cho trẻ bị bệnh. Nếu bạn có ý định cho con dùng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Cuối cùng, hãy thận trọng và hạn chế sử dụng kháng sinh khi không cần thiết. Lạm dụng kháng sinh có thể tiêu diệt các lợi khuẩn cộng sinh trong cơ thể, gây rối loạn hệ khuẩn đường ruột.