Tác dụng phụ của kháng sinh ở trẻ em – Đơn giản, dễ hiểu

Hiện nay, kháng sinh được sử dụng rất phổ biến ở trẻ em. Tuy nhiên, loại thuốc này nếu dùng sai cách có thể khiến trẻ gặp nguy hiểm. Hiểu về các tác dụng phụ của kháng sinh sẽ giúp bạn biết cách phòng tránh và có các quyết định hợp lý.

Tại sao tôi cần quan tâm

Đầu tiên, kháng sinh cũng như tất cả các loại thuốc khác đều gây tác dụng phụ khi sử dụng. Các tác động không mong muốn này:

• Có thể nghiêm trọng, đe doạ tính mạng của trẻ.
• Khiến trẻ không thể tiếp tục dùng kháng sinh.
• Có thể bị lầm lẫn với triệu chứng của bệnh, khiến bạn lo lắng.

Do đó, hiểu về tác dụng phụ của kháng sinh sẽ giúp bạn biết cách phòng tránh, yên tâm khi sử dụng và dùng thuốc một cách an toàn.

Khi hiểu rõ kháng sinh gây tác dụng phụ, bạn sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sử dụng. Điều này góp phần giảm lạm dụng kháng sinh và tình trạng kháng thuốc.

Nguy cơ trẻ bị tác dụng phụ nguy hiểm cần đi cấp cứu khi dùng kháng sinh là 1/1000. Trong khi đó, khả năng kháng sinh giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của nhiễm trùng hô hấp trên là 1/4000. Tức nguy cơ cao gấp 4 lần lợi ích mang lại [1].

Tác dụng phụ thường gặp

Tiêu chảy do sử dụng kháng sinh

Tình trạng này phổ biến hơn bạn nghĩ rất nhiều. Có đến 25% trẻ bị tiêu chảy khi đang dùng kháng sinh hoặc thậm chí nhiều tuần sau khi ngưng thuốc.

Một số kháng sinh thường gây tiêu chảy như Augmentin và Erythromycin, nhưng bạn cần hiểu rằng tất cả kháng sinh đều có thể.

Đọc thêm: Trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy – Mách bạn cách xử trí.

Phản ứng dị ứng

Phản ứng dị ứng có thể nhẹ như nổi ban hoặc nặng như sốc phản vệ. Biểu hiện dị ứng thường gặp nhất khi sử dụng kháng sinh là nổi mề đay. Nhưng nếu trẻ chỉ nổi mề đay thì có gì đáng lo?

Nổi mề đay là biểu hiện ban đầu của phản ứng phản vệ, có thể diễn tiến nặng thành sốc tuần hoàn đe doạ tính mạng. Nếu trẻ nổi mề đay khi dùng kháng sinh, bạn sẽ phải rất cẩn thận trước khi dùng.

Không chỉ vậy, một số virus khiến trẻ nổi ban. Nếu bạn cho trẻ uống kháng sinh khi nhiễm virus, các ban này có thể bị lầm lẫn với mề đay. Kết quả là bạn sẽ ngại dùng kháng sinh (dù nó không khiến trẻ dị ứng như lầm tưởng).

Nhiễm nấm

Nấm và vi khuẩn cùng chung sống trong cơ thể chúng ta một cách cân bằng. Nếu bạn dùng kháng sinh sai cách, vi khuẩn bị tiêu diệt và thế cân bằng bị phá vỡ. Kết quả là nấm phát triển mạnh gây các bệnh như loét miệng hoặc cơ quan sinh dục.

Vàng ố răng

Các kháng sinh thuộc nhóm tetracycline có thể gây ố răng ở trẻ nhỏ. Do đó, tetracycline và doxycycline không nên dùng cho trẻ dưới 8 tuổi.

Bạn có biết ngay cả amoxicillin cũng có thể gây vàng ố răng. Một nghiên cứu cho biết những trẻ dùng loại thuốc này lúc 3 – 6 tháng tuổi có thể bị ố răng khi lớn lên.

Tác dụng phụ nguy hiểm

Một nghiên cứu cho biết trong số trẻ em phải nhập cấp cứu vì tác dụng phụ của thuốc, có đến 56% là do uống kháng sinh [1].

Sốc phản vệ

Trẻ bị hạ huyết áp, sốc tuần hoàn và suy hô hấp khi sốc phản vệ xảy ra. Do đó, tình trạng này có thể cướp đi tính mạng của trẻ chỉ trong vòng vài phút.

Đọc thêm: Xử trí phản vệ ở trẻ em

Hội chứng Stevens – Johnson

Đây là một phản ứng quá mẫn có thể đe doạ tính mạng. Trẻ bị hội chứng này sẽ bị lở loét ở mắt, mũi, miệng và cơ quan sinh dục.

Bệnh cơ xương khớp

Ciprofloxacin và các kháng sinh nhóm fluoroquinolone có thể gây đứt gân cơ, tổn thương thần kinh vĩnh viễn và sưng phù ổ khớp.

Tổn thương thính giác

Các kháng sinh nhóm aminoglycosides như gentamicin có thể làm tổn thương ốc tai gây điếc. Do đó, các bác sĩ thường rất cẩn thận và cân nhắc khi sử dụng loại kháng sinh này.

Phòng tránh tác dụng phụ

Đọc thêm: Bao giờ bạn nên sử dụng kháng sinh cho trẻ.

Các cách đơn giản để giúp trẻ tránh tác dụng phụ khi dùng kháng sinh:

• Uống men vi sinh. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng men vi sinh có thể ngăn ngừa tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ em.
• Để tránh viêm thực quản do thuốc viên, hãy cho con uống một cốc nước đầy nếu dùng doxycycline hoặc những viên nang lớn khác.
• Uống thuốc kháng sinh đúng theo hướng dẫn của bác sĩ. Không nên dự trữ kháng sinh cho những lần sau.
• Hãy thông báo cho bác sĩ các loại thuốc con đang dùng để tránh tương tác thuốc.

Và điều quan trọng nhất, hãy xem lại đơn thuốc để đảm bảo bạn KHÔNG dùng kháng sinh cho các trường hợp không cần thiết. Ví dụ đau họng, chảy mũi, cảm cúm hoặc nhiễm trùng tai nhẹ.